در مورد بیماری لثه بیشتر بدانید
نوع خفیف بیماری لثه همراه با التهاب لثه، ژنژیویت نامیده میشود. بیماری لثه به عنوان بیماری پریودنتال نیز شناخته میشود. از آنجایی که التهاب لثه معمولاً بسیار خفیف است بسیاری از مردم ممکن است آن را داشته باشند و ندانند. التهاب لثه باید درمان شود، زیرا میتواند به بیماری جدی لثه تبدیل شود. اگر لثه های فردی به جای صورتی قرمز، ملتهب، متورم هستند و هنگام مسواک زدن خونریزی میکنند، به احتمال زیاد آن فرد به التهاب لثه مبتلاست. ژنژیویت عمدتاً به دلیل رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان ایجاد میشود. مسواک نکردن کافی یا نادرست و استفاده نکردن از نخ دندان هم موثر است. پلاک، ماده چسبنده ای است که از باکتری ها در دندان ها ساخته میشود. این باکتری سمومی ترشح میکند که لثه ها را تحریک میکند. پس مراقب پلاک های دندان هم باشید، چگونه؟ با مصرف کمتر مواد قندی.( دندانپزشکی تخصصی رویال دنت, در مورد بیماری لثه بیشتر بدانید )
پلاک چیست و چه کار میکند؟
التهاب لثه همیشه با تجمع پلاک شروع میشود، یک لایه نامرئی و چسبنده که بیشتر از باکتری ها تشکیل شده است. هنگامی که نشاسته و قند موجود در غذا با باکتریهایی که به طور معمول در دهان ما یافت میشوند، تعامل میکنند، پلاک روی دندانهای ما تشکیل میشود. مسواک زدن دو بار در روز و نخ دندان کشیدن یک بار در روز پلاک را از بین میبرد.
پلاک میتواند خیلی سریع دوباره تشکیل شود، حدودا در عرض ۲۴ ساعت پس از مسواک زدن. پلاکهایی که بیش از دو یا سه روز در دهان ما باقی میمانند به سختی زیر خط لثه میروند و تارتار را تشکیل میدهند. تارتار پاک کردن پلاک را بسیار سخت تر میکند و به عنوان محیطی عمل میکند که باکتری ها در آن رشد میکنند.
معمولاً نمیتوان تارتار را فقط با مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن از بین برد. تنها دندانپزشک یا متخصص بهداشت دندان با استفاده از تکنیکی به نام جرمگیری یا پولیش بهطور مؤثری میتواند آن را بردارد. تارتار با استفاده از ابزار خاصی خراشیده میشود و در صورت وجود هر گونه علامت یا لکه، دندان ها پولیش میشوند.
اگر پلاک و تارتار در دندان ها باقی بماند، لثه (لثه) بیشتر تحریک شده و ملتهب می شود. در نهایت لثه ها متورم شده و احتمال خونریزی بیشتر می شود. اگر تجمع تارتار ادامه یابد، این بیماری می تواند به پریودنتیت تبدیل شود.
التهاب لثه و پریودنتیت معمولاً به دلیل عدم رعایت بهداشت دهان و دندان ایجاد میشود.( دندانپزشکی تخصصی رویال دنت, در مورد بیماری لثه بیشتر بدانید )
موارد موثر بر بیماری لثه
عوامل زیر عوامل خطر شناخته شده برای بیماری لثه هستند:
سیستم ایمنی ضعیف
دیابت
تغییرات هورمونی
سن بالا
سیگار کشیدن
مصرف برخی داروها
مبتلا بودن به برخی از عفونت های ویروسی و قارچی
مصرف مواد
عوامل خطر بیماری لثه همراه با التهاب لثه عبارتند از:
- یک سیستم ایمنی ضعیف
سوء تغذیه
استرس روانی
بهداشت ضعیف دهان و دندان
سیگار کشیدن
ژنژیویت یا پریودنتیت (نوع شدید از بیماری لثه) درمان نشده
علائم بیماری لثه
لثه های معمولی باید سفت و مایل به صورتی باشد و هنگام مسواک زدن عادی نباید خونریزی کنند. لثه های سالم دندان های ما را به طور ایمن در جای خود محکم نگه میدارند. ژنژیویت در درجه اول لثه ها را درگیر میکند و علائم و نشانه های آن عبارتند از:
لثه های دردناک یا حساس
تورم در لثه
لثه های نرم
لثه ها به جای صورتی سالم، قرمز تیره میشوند
لثه ها پس از مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن خونریزی میکنند
از آنجایی که التهاب لثه اغلب بدون درد است، ممکن است فردی به آن مبتلا باشد و نداند. اولین علامت ممکن است زمانی باشد که موهای مسواک صورتی میشود که نشانه خونریزی لثه است.
بیماران مبتلا به پریودنتیت ممکن است علائم و نشانه های زیر را داشته باشند:
درد شدیدتر از التهاب لثه
خونریزی بیشتر از ژنژیویت
تورم بیشتر از التهاب لثه
هالیتوزیس (بوی بد دهان)
طعم ناخوشایند در دهان
لثه ها چرک میکنند
مشکلات خوردن
لق شدن دندان ها
دندان ها میافتند
آبسه ها
( دندانپزشکی تخصصی رویال دنت, در مورد بیماری لثه بیشتر بدانید )
علائم ژنژیویت حاد شدیدتر از پریودنتیت یا ژنژیویت معمولی است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- افزایش دمای بدن
- کسالت عمومی
- لثه های بسیار دردناک
- لثه هایی که خونریزی زیادی دارند (بسیار بیشتر از ژنژیویت یا پریودنتیت)
- هالیتوزیس که بسیار قوی است
- تولید بیش از حد بزاق
- طعم فلزی در دهان
- زخم در بین دندان ها
تشخیص بیماری لثه
در بیشتر موارد، علائم و نشانههای آشکار برای تشخیص بیماری لثه همراه با التهاب، بدون آزمایشهای بیشتر، کافی است. یک پزشک عمومی که مشکوک به ژنژیویت است، بیمار را به دندانپزشک ارجاع میدهد.
۱. تشخیص پریودنتیت
از آنجایی که پریودنتیت که یک شکل شدید از بیماری لثه است نیاز به معاینه کامل دندانی دارد، پزشکی که مشکوک به پریودنتیت است، بیمار را به دندانپزشک ارجاع میدهد.
دندانپزشک ممکن است از پروب پریودنتال برای اندازه گیری عمق و شیار بین لثه و دندان بیمار استفاده کند. پروب در زیر خط لثه، در کنار دندان ها قرار می گیرد. اگر شیار عمیق تر از آنچه باید باشد، نشانه پریودنتیت است. گاهی اوقات دندانپزشک ممکن است برای اینکه ببیند دندان ها و استخوان فک بیمار در چه وضعیتی قرار دارند رادیوگرافی میگیرد.( دندانپزشکی تخصصی رویال دنت, در مورد بیماری لثه بیشتر بدانید )
۲. تشخیص ژنژیویت حاد
اگر پزشک مشکوک به این نوع بیماری لثه باشد، بیمار به دندانپزشک ارجاع داده میشود. دندانپزشک می تواند ژنژیویت حاد را از روی علائم و نشانه های بیمار تشخیص دهد. از آنجایی که بیماری میتواند عوارض جدی ایجاد کند، مراجعه فوری به دندانپزشک ضروری است.
اگر بیمار ابتدا به دندانپزشکی مراجعه کند که ژنژیویت را تشخیص دهد، ممکن است به پزشک ارجاع داده شود تا مشخص شود که آیا شرایط پزشکی زمینه ای وجود دارد یا خیر.
بیماری لثه مرتبط با مرگ و میر ناشی از بیماری کلیوی
تحقیقات جدید نشان میدهد که بیماران مبتلا به بیماری مزمن کلیوی که به بیماری شدید لثه یا پریودنتیت نیز مبتلا هستند، نسبت به بیماران مبتلا به بیماری مزمن کلیوی با لثه های سالم در معرض خطر بیشتری برای مرگ هستند.
رفتار بیماری لثه
گزینه های درمانی بیماری لثه شامل موارد زیر است:
تمیز کردن همه جانبه دندان ها (جرم گیری). تمام آثار پلاک و جرم از بین میرود. این روش ممکن است ناراحت کننده باشد، به خصوص اگر لثه های بیمار حساس باشد، یا اگر پلاک و تارتار قابل توجهی روی آنها باشد.
دهانشویه ضد عفونی کننده. ممکن است به شکل اسپری یا ژل باشد که معمولاً برای حدود یک ماه استفاده میشود و به از بین بردن باکتری ها کمک میکند. پزشک ممکن است کلرهگزیدین یا هگزتیدین را تجویز کند. طیف گسترده ای از دهانشویه های ضد عفونی کننده را میتوان OTC (بدون نسخه، بدون نیاز به نسخه) خریداری کرد.
آنتی بیوتیک ها. در برخی موارد شدید پریودنتیت، دندانپزشک ممکن است دوره کوتاهی از آنتی بیوتیک ها را برای کمک به درمان عفونت در لثه تجویز کند. نمونههایی از داروهایی که معمولاً برای این نوع عفونت لثه تجویز میشوند شامل مترونیدازول و داکسیسایکلین هستند که معمولاً سه بار در روز به مدت سه روز مصرف میشوند.
زنان باردار یا شیرده نباید داکسی سایکلین مصرف کنند. داکسی سایکلین همچنین میتواند با اثربخشی قرص های ضد بارداری تداخل داشته باشد، بنابراین بیمار باید در طول درمان از یک روش دیگر پیشگیری از بارداری مانند کاندوم استفاده کند و این کار را تا هفت روز پس از مصرف آخرین قرص ادامه دهد.
مسواک زدن دندان ها. دندانپزشک مسواک زدن بیمار را بررسی میکند و در صورت لزوم نحوه انجام صحیح این کار را توضیح میدهد. بسیاری از دندانپزشکان میگویند که مسواک برقی به تضمین مسواک زدن خوب کمک میکند.
اگر سطح فلوراید در آب لوله کشی کم باشد باید از خمیردندان حاوی فلوراید استفاده شود.فلوراید به تقویت مینای دندان کمک میکند و از پوسیدگی آن محافظت میکند.
نخ دندان کشیدن. دندانپزشک نخ دندان کشیدن بیمار را بررسی میکند و در صورت لزوم نحوه انجام صحیح این کار را توضیح میدهد.
رفع مشکلات دندانی. اگر دندانهای نامرتب، روکشهای نامناسب، بریجها یا سایر ترمیمهای دندانی وجود داشته باشد، باید اصلاح شوند. از بین بردن پلاک و تارتار زمانی که ترمیم های دندانی باعث ایجاد مشکل میشوند دشوارتر است.
پس از تمیز کردن حرفه ای، التهاب لثه معمولا خود به خود برطرف میشود. به شرطی که بیمار بهداشت دهان و دندان را در درازمدت دنبال کند. لثه ها باید به رنگ صورتی سالم خود برگردند.
( دندانپزشکی تخصصی رویال دنت, در مورد بیماری لثه بیشتر بدانید )
درمان ژنژیویت حاد
این بیماری را نمیتوان خود درمان کرد. بیمار نیاز به درمان توسط دندانپزشک دارد. اگر اولین ملاقات با یک پزشک بود، او ممکن است برخی از اقدامات درمانی را برای کنترل بیمار تا رسیدن به دندانپزشک ارائه دهد که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
آنتی بیوتیک ها. رایج ترین آنتی بیوتیک ها برای درمان ژنژیویت حاد مترونیدازول یا آموکسی سیلین هستند. بیمارانی که به پنی سیلین حساسیت دارند نباید آموکسی سیلین مصرف کنند. درمان معمولاً سه روز طول میکشد. آموکسی سیلین ممکن است با اثربخشی قرص های ضد بارداری تداخل داشته باشد. بیمار باید در طول درمان و هفت روز پس از آن از داروهای ضد بارداری اضافی استفاده کند.
مسکن ها. این مورد ممکن است شامل ایبوپروفن یا تیلنول (پاراستامول) باشد. بیماران مبتلا به آسم نباید ایبوپروفن مصرف کنند. همچنین کودکان زیر شانزده سال نباید آسپرین مصرف کنند.
دهانشویه. بیمار دو یا سه بار در روز از آنها استفاده میکند. به عنوان مثال میتوان به کلرهگزیدین یا هیدروژن پراکسید اشاره کرد.( دندانپزشکی تخصصی رویال دنت, در مورد بیماری لثه بیشتر بدانید )
بیماران مبتلا به ژنژیویت حاد اگر زخمهای دردناکی دارند یا لثههایشان حساس است، باید از مسواک بسیار نرم استفاده کنند و تا زمان بهبودی لثه ها، دارند نباید از مسواک برقی استفاده کنند.
اگر حتی یک مسواک نرم باعث درد بیش از حد شد، به دندانپزشک خود اطلاع دهید. گاهی اوقات ممکن است به بیماران توصیه شود که دندان های خود را با انگشتی که در یک پارچه نرم پوشانده شده است تمیز کنند. از دندانپزشک خود بپرسید که چگونه این کار را انجام دهید.
پریودنتیت
ژنژیویت درمان نشده می تواند منجر به پریودنتیت شود. پریودنتیت درمان نشده می تواند منجر به موارد زیر شود:
- آبسه های مکرر لثه
- لق شدن دندان ها
- از دست دادن دندان
- غشای آلوئولی و پریودنتال ممکن است آسیب ببیند
- استخوان و بافت اطراف ریشه دندان ممکن است آسیب ببیند
- عقب رفتن لثه
بیماری قلبی و سکته مغزی. افراد مبتلا به پریودنتیت عودکننده بسیار بیشتر در معرض مشکلات قلبی یا سکته هستند.
زایمان زودرس. یک زن باردار مبتلا به پریودنتیت در مقایسه با سایر زنان، به طور قابل توجهی در معرض خطر زایمان زودرس است.
ژنژیویت حاد درمان نشده میتواند منجر به عفونت در سراسر لثه و استخوان های اطراف دندان شود. لثه بین دندان ها میتواند آنقدر آسیب ببیند که دندان ها لق شده و شروع به افتادن کنند. همچنین باعث میشود بیمار دوره های مکرر خونریزی لثه بوی بد دهان داشته باشد.
ژنژیویت حاد درمان نشده میتواند منجر به قانقاریا شود که بسیار نادر است و در آن بافت آسیب دیده میمیرد.
جلوگیری از بیماری لثه
موارد زیر ممکن است به پیشگیری از بیماری لثه کمک کنند:
۱. بهداشت دهان و دندان مناسب
افرادی که بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت میکنند، بسیار کمتر به التهاب لثه، پریودنتیت یا ژنژیویت حاد مبتلا می شوند. بهداشت خوب دهان یعنی دو بار در روز مسواک بزنید، در حالت ایده آل با یک مسواک برقی و نخ دندان کشیدن روزانه.
۲. به طور منظم به دندانپزشک خود مراجعه کنید
افرادی که دندان های خوبی دارند و هرگز به بیماری لثه مبتلا نشده اند باید حداقل هر دو سال یک بار به دندانپزشک خود مراجعه کنند. اگر فقط هر دو سال یک بار به دندانپزشک خود مراجعه میکنید، حتما فراموش نکنید که به آن قرار ملاقات بروید. برخی از دندانپزشکان میگویند ویزیت ها باید بیشتر از این باشد.
افرادی که بیماری لثه داشته اند باید حداقل سالی یک بار به دندانپزشک خود مراجعه کنند. وقتی درمان شما تمام شد از دندانپزشک خود بپرسید که چه زمانی باید برگردید.
افراد پرخطر ممکن است مجبور شوند به دفعات بیشتر به دندانپزشک خود مراجعه کنند. اگر دیابت دارید، سیگار میکشید یا سیستم ایمنی ضعیفی دارید از دندانپزشک خود بپرسید که چه زمانی باید بازگردید.